ប្រទេសជប៉ុនបានបញ្ចប់សង្រ្គាម ហើយបានពង្រីកកំណើនសេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួនយ៉ាងបានឆាប់រហ័ស បន្ទាប់មកការដួលរលំនៃការកើនឡើងសេដកិច្ច និងរយៈពេលដ៏យូរនៃការជាប់គាំង ដែលបានបន្តរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ។ វាមានរយៈពេលប្រហែល ៧០ ឆ្នាំចាប់តាំងពីការបញ្ចប់សង្រ្គាម។ ទន្ទឹមនឹងនេះ នៅកម្ពុជាមានរយៈពេលប្រហែល ៣០ ឆ្នាំហើយចាប់តាំងពីការបញ្ចប់សង្រ្គាមស៊ីវិលក្នុងឆ្នាំ ១៩៩០។ ជាមួយនឹងអគារត្រូវបានសាងសង់ម្តងមួយៗ និងប្រាក់ចំណូលជាមធ្យមកើនឡើង វាមានអារម្មណ៍ថាបច្ចុប្បន្នយើងកំពុងស្ថិតនៅក្នុងសេដ្ឋកិច្ចដែលកំពុងរីកចំរើន។ ដោយពិចារណាថារយៈពេលដែលសេដ្ឋកិច្ចមានការរីកចំរើនរបស់ប្រទេសជប៉ុនមានរយៈពេលប្រហែល ៣០ ឆ្នាំបន្ទាប់ពីបញ្ចប់សង្រ្គាម ការរីកចម្រើនរបស់កម្ពុជាអាចនិយាយបានថាស្របតាមការរំពឹងទុក។
ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី ពេលប្រៀបធៀបកម្ពុជាសព្វថ្ងៃជាមួយជប៉ុនក្នុងកំឡុងពេលមានកំណើនសេដ្ឋកិច្ច កំណើនរបស់កម្ពុជាហាក់ដូចជាមានការខ្វះខាតខ្លះនៅឡើយ។ វាអាចមានហេតុផលផ្សេងៗសម្រាប់រឿងនេះ ប៉ុន្តែប្រហែលជាពួកគេខ្លះកាន់តែយល់ច្បាស់នៅពេលដែលយើងក្រឡេកមើលប្រវត្តិសាស្ត្រវិញ។
ជាឧទាហរណ៍ ទោះបីជាជប៉ុនចាញ់ក្នុងសង្គ្រាមក៏ដោយ ក៏គូប្រជែងរបស់ខ្លួនគឺជាកងកម្លាំងសម្ព័ន្ធមិត្តដែលដឹកនាំដោយសហរដ្ឋអាមេរិក ហើយវាអាចរួមកម្លាំងឆ្ពោះទៅរកការកសាងឡើងវិញក្រោយសង្គ្រាម។
ប៉ុន្តែកម្ពុជាធ្លាប់ស្ថិតក្នុងសង្គ្រាមស៊ីវិល។ ខ្មែរបានកាប់សម្លាប់ខ្មែរគ្នាឯង ដូច្នេះបើទោះជាសង្គ្រាមស៊ីវិលត្រូវបានបញ្ចប់ក្តីក៏ការសង្ស័យមិនអាចលុបបាត់ដោយងាយបានដែរ។ ជាមួយគ្នានេះដែរ នៅក្នុងការអប់រំក្នុងសម័យសង្រ្គាមនៅប្រទេសជប៉ុន មានពាក្យស្លោកដូចជា “បើយើងចង់បានអ្វីទាល់តែយើងឈ្នះ” និង “ស្លាប់មួយរយលាន” បាននយ័ថា(ប្រជាពលរដ្ឋទាំងអស់ត្រូវតែត្រៀមខ្លួនដើម្បីស្លាប់ក្នុងសមរភូមិដីគោក) ត្រូវបានលើកឡើង ហើយប្រជាជាតិត្រូវរួបរួមគ្នាដើម្បីប្រទេសជាតិ ដូច្នេះខ្ញុំគិតថាការអប់រំនេះក៏ត្រូវបានយកមកប្រើប្រាស់ក្នុងកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងកសាងឡើងវិញផងដែរ។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ដូចដែលអ្នកទាំងអស់គ្នាបានដឹងហើយថា ប្រទេសកម្ពុជាស្ថិតក្នុងស្ថានភាពចម្លែកមួយ ដែលបញ្ញវន្តក៏ដូចជាវេជ្ជបណ្ឌិត និងគ្រូបង្រៀនត្រូវបានសម្លាប់មុនគេ ហើយប្រជាជនដែលនៅសល់ត្រូវបានបង្ខំឱ្យធ្វើការ ខណៈពេលដែលក្មេងតូចៗត្រូវបានមើលដោយកុមារ ដូច្នេះគ្មានអ្វីចម្លែកទេដែលការកសាងឡើងវិញក្រោយសង្គ្រាមមិនដូចការរំពឹងទុក។
ម្យ៉ាងវិញទៀត ខ្ញុំមានការភ្ញាក់ផ្អើលយ៉ាងខ្លាំងដែលវាអាចអភិវឌ្ឍដល់កម្រិតនេះពីបរិយាកាសមិនល្អបែបនេះ។
ប៉ុន្តែនេះគឺជាកន្លែងដែលវាមានសារៈសំខាន់។ កំនើនសេដ្ឋកិច្ចរបស់ជប៉ុនបានផ្ទុះឡើង ហើយប្រទេសនេះបានឈានចូលដល់ការជាប់គាំងដ៏យូរមួយ ប៉ុន្តែខ្ញុំសង្ឃឹមថាកម្ពុជានឹងជៀសវាងការប្រព្រឹត្តខុសដដែល ហើយបន្តរីកចម្រើន។ ខ្ញុំគិតថា កម្ពុជា និងជប៉ុនស្ថិតក្នុងស្ថានភាពស្រដៀងគ្នាបើធៀបនឹងប្រទេសដទៃ។ ច្បាស់ណាស់ ដោយសារយើងទាំងអស់គ្នាមានភាពស្រដៀងគ្នា ដូច្នេះមានរឿងដែលយើងអាចសហការគ្នាបាន ហើយមានរឿងដែលជប៉ុននាំមុខគេអាចបង្រៀនយើងបាន។
ប្រជាជនជប៉ុនបានទទួលការអប់រំដើម្បីមិនឲ្យបំភ្លេចបញ្ហាសង្គ្រាម។ តាមពិត ជីដូនរបស់ខ្ញុំក៏បានប្រាប់ខ្ញុំរឿងអំពីសង្គ្រាមដែរ។ ប៉ុន្តែកម្ពុជាមាននិន្នាការចាត់ទុកសម័យសង្គ្រាមស៊ីវិលថាមិនអាចប៉ះពាល់បាន។ ប៉ុន្តែ ពេលខ្លះ វិធានការតឹងរឹងខ្លាំងក៏អាចជាការចាំបាច់ដើម្បីចាត់វិធានការមួយជំហានទៀតដែរ។
យើងមិនត្រូវធ្វើកំហុសដដែលៗនោះទេ។ យើងត្រូវរៀនពីកំហុសពីអតីតកាល។ នេះជាអ្វីដែលចាំបាច់ ហើយដើម្បីធ្វើដូច្នេះ តើយើងមិនគួរប្រឈមមុខនឹងប្រវត្តិសាស្ត្រឬ?
ប្រហែលជាមិនមានចម្លើយច្បាស់លាស់ណាមួយថាត្រឹមត្រូវទេ ប៉ុន្តែខ្ញុំចង់ឱ្យប្រជាជនទាំងអស់យកអត្ថប្រយោជន៍ពីប្រទេសជប៉ុនជាឧទាហរណ៍ដ៏ល្អឥតខ្ចោះ។ ហើយខ្ញុំសង្ឃឹមថានៅទីបំផុតយើងអាចក្លាយជាដៃគូប្រជែងដ៏ល្អ។
