ជារឿយៗខ្ញុំបានលើកឡើងពីភាពខុសគ្នារវាងប្រទេសកម្ពុជា និងជប៉ុននៅទីនេះ ប៉ុន្តែខ្ញុំបានជួបការលំបាកជាមួយមនុស្ស និងបុគ្គលិកដែលខ្ញុំជួបនៅកន្លែងធ្វើការជារៀងរាល់ថ្ងៃ ហើយថ្មីៗនេះខ្ញុំក៏មានអារម្មណ៍ពិសេសខុសធម្មតាផងដែរ។ ប្រទេសកម្ពុជាត្រូវបានគេនិយាយថាដូចទៅនឹងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៩៦០ ក្នុងន័យអរូបី ហើយក្នុងរយៈពេល ២០ ឆ្នាំទៀត វានឹងក្លាយជាប្រទេសមួយក្នុងចំណោមប្រទេសអាស៊ានកំពូល ហើយក្រុមហ៊ុន និងការវិនិយោគមួយចំនួនធំកំពុងសម្រុកមកកាន់ប្រទេសនេះ ប៉ុន្តែវាកំពុងដើរលើមាគ៌ាដែលខុសពីរយៈពេលកំណើនសេដ្ឋកិច្ចខ្ពស់របស់ប្រទេសជប៉ុន។
ប្រទេសជប៉ុនបានងើបឡើងវិញពីសំណាងអាក្រក់នៃសង្រ្គាម ហើយការធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះនៃកីឡាអូឡាំពិកបាននាំឱ្យមានការអភិវឌ្ឍន៍យ៉ាងឆាប់រហ័សរបស់ប្រទេស និងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ។ ឧស្សាហកម្មក៏បានវិវឌ្ឍន៍ពីការយកតម្រាប់តាមប្រទេសផ្សេងៗ ទៅជាការផលិតផលិតផលកម្រិតខ្ពស់ និងច្បាស់លាស់ ហើយផលិតផលដែលលើសពីប្រភពដើមត្រូវបានទទួលស្គាល់ជុំវិញពិភពលោក។ ដូចដែលពាក្យថា “ប្រទេសជប៉ុនគឺជាវណ្ណៈកណ្តាលទាំងអស់” បង្ហាញថាប្រទេសនេះបានរីកចម្រើនដោយគ្មានអារម្មណ៍នៃភាពខុសគ្នានៅក្នុងប្រទេស។ ពេលវេលាបានដើរតួនាទីយ៉ាងធំ ប៉ុន្តែក៏មានបំណងប្រាថ្នាដ៏ខ្លាំងក្លាផងដែរ ដើម្បីធ្វើឱ្យថ្ងៃស្អែកមានភាពងាយស្រួលជាងថ្ងៃនេះ។
បន្ទាប់មកយើងមើលប្រទេសកម្ពុជា។ ក្នុងអំឡុងពេលដ៏លំបាកនេះ គេនិយាយថាមនុស្សប្រហែល ២ លាននាក់ក្នុងចំណោមប្រជាជនប្រហែល ៨ លាននាក់នៅពេលនោះ ហើយជាង ៦០% នៃបញ្ញវន្តត្រូវបានសម្លាប់ចោលយ៉ាងរង្គាល។ ទោះបីជាប្រជាជននៅសម័យនោះត្រូវបានទុកចោលទាំងស្រុងក៏ដោយ វាគឺជាការពិតដែលល្បីថាប្រទេសនេះបានខិតខំប្រឹងប្រែងមិនធម្មតាដើម្បីសង្គ្រោះពីគ្រាដ៏ឈឺចាប់ និងលំបាកទាំងនោះ។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏មិនទាន់មានពេលវេលាដើម្បីក៏សាងផ្នែកដែលមិនទាន់រឹងមាំ ដូចជាការអប់រំ និងវប្បធម៌នោះទេ ហើយសូម្បីតែឥឡូវនេះ ភាពខុសគ្នានៃភាពរីករាយអាចត្រូវបានគេមានអារម្មណ៍ថាមាននៅក្នុងផ្នែកជាច្រើនទៀត។ បើក្រឡេកមកមើលទីក្រុង ខុនដូកំពុងសាងសង់ម្តងមួយៗ រថយន្តទំនើបៗបើកឆ្លងកាត់ ហើយហាក់មានការកើនឡើងយ៉ាងឆាប់រហ័ស ប៉ុន្តែច្បាប់ចរាចរណ៍មិនត្រូវបានអនុវត្តបានល្អ សម្ភារៈសំណង់កំពុងកកស្ទះពេញនៅលើដងផ្លូវ ហើយការងារកំពុងធ្វើគឺបានបិទផ្លូវដោយមិនគិតពីការកកស្ទះចរាចរណ៍ឡើយ។
ពួកគេមានសក្តានុពលច្រើន ប៉ុន្តែពួកគេបានគូសបន្ទាត់ក្នុងគំនិតរបស់ពួកគេ ហើយមិនបោះជំហានមួយទៀតទេ។ វាជាការខកចិត្តក្នុងការឃើញឈុតឆាកដែលធ្វើឱ្យអ្នកទោរទន់គ្រប់កន្លែង ប៉ុន្តែមនុស្សនៅតែទទួលយកវាដដែល។
រឿងមួយទៀតគឺថា មិនដូចប្រទេសជប៉ុន ដែលបានវិវត្តន៍មួយផ្នែកពីសម័យដែលបាត់បង់នោះទេ នៅទីនេះមានតែផ្នត់គំនិតសម្ភារៈនិយមថា “យើងប្រើដោយសារវាមាន”។ ឧទាហរណ៍ ទូរសព្ទដៃដែលមានដំណើរការម៉ូដែលដំបូងៗមានទម្ងន់ធ្ងន់ ប៉ុន្តែក្រោយមកត្រូវបានរចនាឲ្យមានទំហំតូចជាងមុន និងមានមុខងារកាន់តែច្រើន។ ផ្ទុយទៅវិញ ប្រជាជនកម្ពុជាដែលចាប់ផ្តើមប្រើប្រាស់ទូរសព្ទតូចភ្លាមៗ ដោយគ្មានបញ្ហា និងមានអារម្មណ៍មិនសប្បាយចិត្តជាមួយនឹងភាពងាយស្រួលបច្ចុប្បន្ន ដែលមានមុខងារដ៏សម្បូរបែប និងមានតម្លៃខ្ពស់។
ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ ដូចជាប្រាសាទអង្គរវត្តត្រូវបានសាងសង់ឡើងជាមួយនឹងអរិយធម៌ជឿនលឿនក្នុងអតីតកាល ប្រទេសនេះមានសក្តានុពលខ្លាំង។ ប្រសិនបើពួកគេអាចរៀនពីដំណើរការនៃការប្រើប្រាស់បច្ចេកវិទ្យាទំនើបនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ក៏ដូចជាធ្វើជាម្ចាស់វា នោះខ្ញុំជឿថាពួកគេអាចសម្រេចបាននូវការអភិវឌ្ឍន៍ដែលល្អខ្លាំងជាងនេះ។
